Promocja monografii "Cmentarz żydowski w Mszanie Dolnej"

20.10.2022 w Bibliotece Miejskiej w Mszanie Dolnej odbyła się promocja naszej monografii o cmentarzu żydowskim. Publikacja zwieńczała  projekt „Opowieść o cmentarzu żydowskim w Mszanie Dolnej”, którego celem było objęcie opieką tej zabytkowej nekropolii, skatalogowanie zachowanych macew, odczytanie inskrypcji i stworzenie całościowego opracowania w formie albumowej. Pozycja ukazała się w wersji polsko-angielskiej, z zapisem hebrajskich inskrypcji, przetłumaczonych przez autorkę merytorycznej części publikacji, doktorantkę Instytutu Judaistyki UJ, Jolantę Kruszniewską. Wstęp i dodatkowy rozdział o szczególnej, nowo postawionej macewie napisała prezes Fundacji, Urszula Antosz-Rekucka. Autorami zdjęć – poza obiema autorkami są nadto Rachela Antosz-Rekucka i Dariusz Ptak. Książkę na j.angielski przetłumaczyli Rachela i Jakub Antosz-Rekuccy, recenzentką merytoryczną była hebraistka Ewa Gordon, za korektę polonistyczną odpowiadała Kinga Antosz, za anglistyczną - Jakub Antosz-Rekucki. Podczas spotkania, zgromadzona licznie publiczność mogła zapoznać się z procesem powstawania książki, poznać autorów opracowania, podzielić wrażeniami. Obecny na sali p.o. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Delegatury w Nowym Sączu, Robert Kowalski wyraził pochlebną opinię zarówno o samej publikacji, jak staraniach naszej Fundacji o zachowanie historycznego dziedzictwa w Mszanie Dolnej, zadeklarował dalszą współpracę. W promocji uczestniczyli przedstawiciele władz samorządowych, szkół, instytucji kultury. Każdy uczestnik otrzymał bezpłatnie egzemplarz monografii – jej wydanie, podobne jak cały projekt, został dofinansowany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa przy Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kto nie mógł wziąć udziału w spotkaniu, ma jeszcze w najbliższych dniach szansę na zdobycie unikatowego wydawnictwa w Bibliotece Miejskiej i Urzędzie Miasta. Nasza publikacja trafi także do Biblioteki Narodowej, Biblioteki Jagiellońskiej, Żydowskiego Instytutu Historycznego, Muzeum Polin, na wydziały judaistyki uniwersytetów i do innych instytucji edukacji i kultury.

Informacje o naszej monografii:

Cmentarz żydowski w Mszanie Dolnej "I pamięć o nich nie ustanie u potomnych" (Est 9,28)

Autorka: Jolanta Kruszniewska

Autorka Przedmowy i Postscriptum pt.: „Jeszcze jedna szczególna macewa”: Urszula Antosz-Rekucka

Autorzy tłumaczeń na język angielski: Rachela Antosz-Rekucka, Jakub Antosz-Rekucki

Korekta język angielski: Jakub Antosz-Rekucki,

Korekta język polski: Kinga Antosz

Autorzy zdjęć: Jolanta Kruszniewska, Rachela Antosz-Rekucka,

Urszula Antosz-Rekucka, Dariusz Ptak

Recenzja merytoryczna: Ewa Gordon

Copyright by Fundacja Sztetl Mszana Dolna. Wydano dzięki dofinansowaniu od Narodowy Instytut Dziedzictwa w ramach programu "Wspólnie dla dziedzictwa". Ważną częścią projektu była praca wolontariuszy, którzy podjęli opiekę nad cmentarzem. 

Recenzja hebraistki, Ewy Gordon:

            "Publikacja pt. „Cmentarz żydowski w Mszanie Dolnej”, autorstwa Urszuli Antosz-Rekuckiej i Jolanty Kruszniewskej, składa się z dwóch części: pierwsza część omawia normy prawa żydowskiego i obyczaje związane z funkcjonowaniem żydowskich cmentarzy, druga cześć to wnikliwa i dogłębna analiza poszczególnych, zachowanych do dzisiaj w Mszanie Dolnej macew. Jest to monografia z pogranicza historii, antropologii oraz kultury żydowskiej.          Dwuczęściowy układ pracy stanowi klarowną konstrukcję, gdzie pierwsza część jest niezbędna dla lepszego zrozumienia hebrajskich nagrobków opisanych w części drugiej. Jednocześnie publikacja ta jest próbą częściowego odtworzenia historii mszańskich Żydów, ich demografii i obyczajów – warto zwrócić uwagę, że na zachowanych macewach, obok zwyczajowo wypisywanych zalet, podkreślany jest często fakt, iż zmarły żył z uczciwej pracy rąk własnych, a śledząc użyte na nagrobkach cytaty można domyślać się, które z pobożnych ksiąg były popularne wśród mszańskich Żydów, choć ilość zachowanego materiału nie pozwala na wyciąganie daleko idących wniosków. W publikacji znajduje się także lista Żydów zamordowanych na tym terenie podczas Zagłady, jest to ważny akt ratowania ofiar od bezimienności, przywracający im pamięć i godność.

            Rozszyfrowanie hebrajskich inskrypcji na macewach, ich przetłumaczenie wraz z interpretacją symboliki płaskorzeźb, to efekt drobiazgowych badań Jolanty Kruszniewskej.

Poszczególne obiekty nagrobków opatrzone są przypisami odnoszącymi się do żydowskich obyczajów, co wskazuje na głęboką znajomość literatury i przedmiotu badań. Badaczka sięga także do zachowanych zapisów archiwalnych i odnajduje dokumenty z historii mszańskich Żydów. Jednak podstawą techniki badawczej jest przede wszystkim wiedza z zakresu języka hebrajskiego wraz ze znajomością źródeł oraz obyczajów judaizmu – dzięki temu badaczka w całym toku narracji w pełni panuje nad zgromadzonym materiałem, podziw budzi też ogrom pracy włożonej w odczytanie nierzadko szczątkowych już napisów nagrobnych. Wyniki badań, poprawność i przejrzysta forma opracowania oraz zasadność wniosków umieszcza tę pracę niewątpliwie na najwyższych poziomach publikacji tego typu.

            Zgodnie z tradycją żydowskie miejsce pochówku pozostaje cmentarzem na zawsze, a utrwalanie pamięci o zmarłych to szlachetny akt o wielowymiarowym znaczeniu. Na mapie żydowskiej przeszłości Polski także i Żydzi z Mszany Dolnej odzyskali swoje imiona".