Czytaliśmy żydowskie poezje i podsumowaliśmy projekt edukacyjny

13.12.2024 r. w Miejskiej Bibliotece w Mszanie Dolnej spełniło się marzenie tragicznie zmarłego ponad 100 lat temu, autora „Antologii poezji żydowskiej”, Samuela Hirszhorna. Ów literat, społecznik, poseł na Sejm II RP, przetłumaczył z języków żydowskich, wiersze poetów, piszących w jidysz i hebrajskim, by zbliżyć do siebie żyjące na jednej ziemi „narody, które wzajemnie bardzo mało się znają”. A literaturę uznawał za jedną z najlepszych dróg tego poznania. Twórcy żydowscy piszący po polsku, ci najwięksi, jak Tuwim, Leśmian, Brzechwa czy Słonimski, weszli do kanonu naszej literatury. Mało kto jednak zna twórczość poetycką Bialika, Pereca, Czernichowskiego, Ulianower, Rosenfelda, Friszmana, Fichmana i wielu innych.

Samuel Hirszhorn wydał tę antologię w 1921 roku, zaś w 1942, zginął podczas jednej z „akcji likwidacyjnych” w warszawskim getcie.

Niezwykłym zbiegiem okoliczności, wśród trzech ocalałych z wojennej pożogi, książek Czytelni Żydowskiej w Mszanie Dolnej, znalazła się właśnie ta. Zachowało się na niej też wzruszające świadectwo – podpis Naftalego Chaima Zinsa, syna mszańskiego piekarza. On także jest tragiczną Ofiarą Zagłady, a jego -młodzieńczą ręką złożony podpis - był dla nas dodatkowym zobowiązaniem, by wspomnieć żydowskich mieszkańców Mszany Dolnej i ich wkład w rozwój kulturalny miasta. Wszak – wg Spisu Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Bibljoteki oświatowe na dzień 1 stycznia 1930 roku, Czytelnia Żydowska była najstarszą z 3 publicznych bibliotek w mieście, miała więcej woluminów i wypożyczeń niż dwie pozostałe.

Na nasze zaproszenie do wspólnego czytania, które traktowaliśmy jako swoiste wypełnienie testamentu Samuela Hirszhorna, odpowiedziało kilkunastu mieszkańców miasta. Jesteśmy ogromnie wdzięczni za ich zaangażowanie i udział. Także, podobnie licznej grupy słuchających. Znacząca ogromnie była czynna obecność pani Burmistrz Agnieszki Orzeł i dyrektor Biblioteki, Anety Mazgaj.

Czytanie różnego rodzaju poezji – od nostalgicznych i tragicznych wierszy, po żartobliwe fraszki, urozmaicone było prezentacją tradycyjnych pieśni żydowskich przez Jakuba Antosza-Rekuckiego.

Na zakończenie zebrani zaśpiewali wspólnie fragment Psalmu 122 w j.hebrajskim, mówiący o wspólnej trosce o pokój i dobro dla innych. Nie zabrakło tradycyjnej, szabatowej chałki i innego poczęstunku.

Spotkanie to było też okazją do krótkiego podsumowania 3. Edycji projektu „Opowieść o dwukulturowej, przedwojennej Mszanie Dolnej”, w ramach którego się odbywało. W 2024 r. projekt objął 9 publicznych wydarzeń, wśród których były wykłady, koncerty, warsztaty, wycieczka szlakiem dwukulturowego Krakowa, podczas której – nota bene – grupa mieszkańców miasta odwiedziła także grób wspomnianego Naftalego Zinsa na krakowskim cmentarzu przy ul. Miodowej. Projekt, który rozpoczął się w 2022 r. to łącznie już aż 43 wydarzenia edukacyjno-kulturalne! Mamy nadzieję kontynuować go w nadchodzącym roku.

Na końcu złożyliśmy wszystkim uczestnikom: na miejscu i online, życzenia świąteczne - w tradycji chrześcijańskiej i żydowskiej, których grudniowe święta w tym roku się pokrywają. Dzięki transmisji spotkania, mogli je usłyszeć "nasi" potomkowie i sympatycy na całym świecie - oglądano nas bowiem i z USA, i Izraela. Nagranie z wydarzenia będzie niebawem dostępne na naszym kanale YT @sztetlmszanadolna

Zarówno samo spotkanie, jak cały projekt, objęte były Honorowym Patronatem Burmistrz Miasta, a dofinansowane przez Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.

Fot. Rachela Antosz-Rekucka, Marek Rekucki